ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΤΟΥ ΑΝΗΛΙΚΟΥ ΤΕΚΝΟΥ ΜΕ «ΤΡΙΤΟΥΣ» ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΠΑΙΔΟΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΑΝΑΘΕΩΡΗΣΗΣ ΤΟΥ ΟΙΚΟ-ΓΕΝΕΙΑΚΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ (1520 ΠΑΡ.2 ΕΔ.Β ΤΟΥ ΑΣΤΙΚΟΥ ΚΩΔΙΚΑ)

 

Δικαίωμα Επικοινωνίας του ανηλίκου τέκνου με «τρίτους»  στο πλαίσιο της παιδοκεντρικής αναθεώρησης του οικογενειακού δικαίου (1520 παρ.2 εδ.β του Αστικού Κώδικα). 

γράφει η Νίκη Ροδίτη

        Προσαρμοζόμενος ο Νόμος στις σύγχρονες τάσεις περί παιδοκεντρικής αντιμετώπισης των ανηλίκων τέκνων στα πλαίσια του οικογενειακού δικαίου έχει τροποποιηθεί και έχει εισάγει ριζικές αλλαγές, η αποτελεσματικότητα των οποίων δεν έχει ακόμη προλάβει να κριθεί από την νομολογία (αποφάσεις Δικαστηρίων).

       Ειδικότερα, η διάταξη 1520 παρ.2 εδ.β αναφέρει ότι οι γονείς του ανηλίκου τέκνου δεν έχουν το δικαίωμα να εμποδίζουν την επικοινωνία του τέκνου τους με τρίτους, με τους οποίους το ίδιο το τέκνο έχει αναπτύξει ψυχοσυναισθηματικούς δεσμούς οικογενειακής φύσεως , εφόσον με την επικοινωνία αυτή εξυπηρετείται το συμφέρον του. Με τον τρόπο αυτό ο νομοθέτης επιχειρεί να εξασφαλίσει ότι το παιδί θα εξακολουθήσει να βλέπει και τους δυο γονείς του, ενώ ταυτόχρονα ορίζει έναν τρόπο ώστε να εξακολουθήσουν να υπάρχουν πρόσωπα στην ζωή του παιδιού τα οποία εξυπηρετούν το συμφέρον του, αλλά δεν υπάγονται στα εν στενή εννοία πρόσωπα του οικογενειακού περιβάλλοντος. Τα ποια συγκεκριμένα πρόσωπα είναι αυτά θα κρίνονται από τον φυσικό Δικαστή (δηλαδή τον Δικαστή που ορίζεται να δικάσει συγκεκριμένη υπόθεση βάσει της στελέχωσης εκάστου Πρωτοδικείου και των ορισμών του Νόμου για την αρμοδιότητα των Δικαστηρίων) κατά περίπτωση η οποία θα ανάγει το συμφέρον αυτό στη σφαίρα της «κοινωνικοσυναισθη-ματικής σχέσης οικογενειακής φύσης». Μια αποδεκτή ερμηνεία της ως άνω έννοιας είναι η ως άνω κοινωνικοσυναισθηματική σχέση να υποκαθιστά  τις λειτουργίες αυτές της οικογέ-νειας, δηλαδή να προσφέρει αγάπη, ασφάλεια, ψυχοκοινωνική στήριξη, αλληλεπίδραση κ.λ.π. Στα πρόσωπα αυτά συμπεριλαμβάνονται και εκείνα τα οποία είχαν αναλάβει την φύλαξη του παιδιού, είχαν συνυπάρξει για μεγάλο διάστημα με αυτό και ως εκ τούτου είχαν αναπτύξει στενή οικογενειακή σχέση μαζί του. Στα πρόσωπα αυτά μπορεί να είναι και ο πατέρας του τέκνου ο οποίος δεν έχει προβεί σε αναγνώριση του τέκνου του και κατά Νόμο δεν φαίνεται να είναι γονέας του τέκνου. Συνεπώς σήμερα η μη αναγνώριση του τέκνου δεν αποτελεί τεκμήριο αδιαφορίας της πατρότητας, αλλά παραδοχής της νέας τάξης πραγμά-των, που πολλά ζευγάρια συνοικούν και δημιουργούν οικογένεια, με αποτέλεσμα να γεννιούνται πολλά παιδιά χωρίς να καλύπτονται από το τεκμήριο της πατρότητας στο πλαίσιο του γάμου. Δεν είναι σπάνιο σε πολλές περιπτώσεις η μητέρα να μην δίδει την συναίνεσή της για την εκούσια αναγνώριση του τέκνου σε συμβολαιογράφο, με αποτέ-λεσμα ο πατέρας να αναγκάζεται να ακολουθήσει την χρονοβόρα και κοστοβόρα δικαστική οδό . Με την προηγούμενη νομοθεσία, μέχρι την τελεσιδικία της ως άνω αγωγής, ο πατέρας δεν εδικαιούτο να αιτηθεί επικοινωνία με το παιδί του, με αποτέλεσμα να δημιουργείται κλίμα απομάκρυνσης και αποξένωσης που σε πολλές περιπτώσεις είναι δύσκολο να αποκατασταθεί. Με την ως άνω νέα διάταξη ο βιολογικός πατέρας, αλλά όχι αναγνω-ρισμένος νομικά, θα δύναται με την υπερεπείγουσα διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων να αιτηθεί την επικοινωνία με το τέκνο του. Εννοείται πως στους ως άνω «τρίτους» περιλαμβάνονται και συγγενείς, άλλοι από τους γονείς και τους παππούδες , τις γιαγιάδες και τους αδελφούς του τέκνου, όπως είναι οι θείοι και οι εξάδελφοί του. Στα πρόσωπα αυτά συμπεριλαμβάνεται και ο «κοινωνικός γονέας»,ο οποίος μπορεί να είναι ο σύντροφος του γονέα με τον οποίο διέμενε το παιδί,  που δεν είναι βέβαια κατά Νόμο γονέας, αλλά παρόλα αυτά έχει αναπτύξει κατ’ ουσίαν στενή οικογενειακή σχέση με το παιδί ,που περικλείει αισθήματα στοργής αγάπης, φροντίδας με αυτό, οπότε η απουσία του μπορεί να  έχει δυσμενέστατες επιπτώσεις στην ψυχολογία του τέκνου. Στο σημείο αυτό αξίζει να αναφερθεί ότι ο νόμος 4900/2021 στο άρθρο 1511 Α.Κ. ορίζει ρητά ότι οποιαδήποτε απόφαση σχετικά με την ρύθμιση της γονικής μέριμνας λαμβάνεται ανεξάρτητα από τον σεξουαλικό προσανατολισμό των γονέων. Επομένως, και εφαρμόζοντας αναλογικά την ως άνω διάταξη, αν το πρόσωπο με το οποίο το τέκνο έχει αναπτύξει κοινωνικοσυναισθη-ματική σχέση, είναι ο ομόφυλος σύντροφος του γονέα, αυτό δεν συνιστά εμπόδιο στην εξασφάλιση της επικοινωνίας του τέκνου με το πρόσωπο αυτό. Αρκεί βέβαια κάθε φορά να αποδεικνύεται και να προκύπτει η ήδη υφισταμένη κοινωνικοσυναισθηματική σχέσης οικογενειακής φύσης. Αντίθετα, στις περιπτώσεις του εκτός γάμου πατέρα ενός τέκνου, ο οποίος λόγω ειδικών συνθηκών διαβιοί μακριά από το τέκνο του και δεν του έχει δοθεί εκ των πραγμάτων η δυνατότητα να  έλθει κοντά με αυτό, ο Νομοθέτης ουσιαστικά τεκμαίρει ότι η επικοινωνία του τέκνου με τον φυσικό γονέα του προάγει το συμφέρον του τέκνου, κάτι που, σε συνδυασμό με τις τροποποιήσεις περί συνεπιμελείας θεωρείται καινοτόμο για το μέχρι τώρα οικογενειακό δίκαιο. Συμπερασματικά θα λέγαμε ότι με τις έσχατες τροποποιήσεις του Νόμου δίδεται ακόμη μεγαλύτερη έμφαση στο -ήδη προστατευόμενο- συμφέρον του τέκνου, ενισχύοντας τους θεσμούς του κοινωνικού γονέα και της κοινωνικής οικογενείας.